جلسه اول | دوره رایگان آموزش پروپوزال نویسی

سفارش سریع از طریق پیامک(کلیک کن)

آموزش پروپوزال‌نویسی، جلسه اول

ورود به جلسه

کلیات نگارش پروپوزال: طرح پژوهش یا پروپوزال، نقشه و ساختار پژوهش، براي دستيابي به پاسخ پرسش هاي پژوهش است. اين نقشه که يک طرحواره و يا برنامه کلي پژوهش است، چکيده آنچه که پژوهشگر باید از تدوين عنوان، بيان مسئله و ضرورت پژوهش، نوشتن فرضيه‌ها و کاربردهاي عملياتي آن‌ها تا تحليل نهايي داده‌ها انجام دهد را شامل می‌شود. تشريح ساختار پژوهش، يکي از مهم‌ترين و در عين حال، مشکل‌ترين بخش‌هاي انجام يک پژوهش علمي است.
(1) موضوع: انتخاب موضوع پژوهش، اولين مرحله در تدوين و اجراي يک طرح پژوهشي (پروپوزال) است. رکن اصلي هر پژوهش را اين مرحله تشکيل مي‌دهد؛ زيرا پژوهشگر بر مبنای آن، کليه فعاليت‌هاي پژوهشی خود را شکل مي‌دهد. عنوان هر پژوهش، برگرفته از درکي است که پژوهشگر از مسئله يا مشکل داشته است که در نهایت، باید آن را به صورت يک عبارت تدوين کند که به آن، عنوان يا موضوع پژوهش گفته مي‌شود.
(2) مقدمه: مقدمه همان دیباچه است و یک دریچه ورود به موضوع است؛ گویی قرار است که در میان یک جمعی، سخنرانی کنیم و طبیعتاً باید قبل از سخن گفتن، مخاطبان را توجیه کنیم. پس در این رابطه، از کلیات شروع کرده و رفته رفته، وارد جزئیات و اصل موضوع می‌شویم. روش بیان مبانی نظری در این بخش، باید به گونه‌ای باشد که روند شکل‌گیری موضوع و به بیان دقیق‌تر، سیر تکوینی موضوع را مشخص کند. به طور کلی، در مورد محتوای مقدمه می‌توان گفت که یک مقدمه کامل، اطلاعات روشن و دقیقی درباره آنچه که درباره موضوع مورد پژوهش انجام شده است و همچنین علت از انجام آن، در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

هدف‌های آموزشی جلسه

•   آشنایی با ویژگی‌های کلی نگارش یک طرح پژوهشی (پروپوزال)
•   مشخص‌سازی بخش‌های اصلی یک پروپوزال علمی
•   آشنایی با ویژگی‌های موضوعات پژوهشی مناسب
•   مشخص‌سازی معیارهایی جهت انتخاب موضوع پژوهشی، متناسب با بستری که قرار است پژوهش در ضمن آن، انجام شود.
•   شناسایی مشخصات اصلی یک مقدمه پژوهشی خوب
•   تعیین مطالب و مواردی که در قسمت مقدمه، آورده می‌شوند

کلیات نگارش پروپوزال
پروپوزال در حین نگارش، می‌تواند تغییر کند.
نگارش پروپوزال، بیشتر مخصوص پژوهش‌های کمی است؛ اما در رابطه با پژوهش‌های کیفی، پروپوزال در حین فرآیند اجرای پژوهش، نوشته می‌شود.
زمان افعال در نگارش پروپوزال، باید به صورت آینده باشد؛ اما در گزارش نهایی پژوهش، زمان افعال را به به گذشته تبدیل می‌کنیم.

بخش‌های پروپوزال به ترتیب:
(1) موضوع یا عنوان (2) مقدمه، (3) بیان مسئله، (4) اهمیت و ضرورت پژوهش، (5) پیشینه پژوهش، (6) هدف‌های پژوهش، (7) سؤال‌های پژوهش، (8) فرضیه‌های پژوهش، (9) متغیرهای پژوهش، (10) تعریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش، (11) روش پژوهش، (12) ابزارهای گردآوری داده‌ها، (13) جامعه و نمونه آماری پژوهش، (14) روش اجرای پژوهش، (15) روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، (16) مدت زمان پژوهش، هزینه‌ها و منابع مورد نیاز.

(1) موضوع (Subject)
موضوع، عبارتی است که ما از طریق آن، پیامی را به دیگران انتقال می‌دهیم. موضوع باید مختصر و مفید باشد.
ویژگی‌های یک موضوع پژوهشی خوب:

•   افراد مختلف باید برداشت مشابه‌ای از موضوع داشته باشند.
•   حداکثر تعدد کلمات یک موضوع، باید چیزی بین 12 تا 15 کلمه باشد.
•   کلمات زائد باید از موضوع حذف شود.
•   موضوع باید، نه خیلی کلی و نه خیلی جزئی باشد.
•   موضوع باید بار ارزشی نداشته باشد و یا به شیوه ارزشی بیان نشده باشد.
•   موضوع، خطری برای پژوهشگر، مشارکت‌کنندگان پژوهش و جامعه مورد پژوهش، در بر نداشته باشد.

نکته (1): افرادی که در یک پژوهش شرکت می‌کنند، باید رضایت باشند؛ این رضایت باید به صورت آگاهانه باشد و در صورت عدم تمایل، هر زمانی که بخواهند، بتوانند از فرایند پژوهش خارج شوند.

مثال (1): علت عدم موفقیت استادان و دانشجویان دانشگاه امیرکبیر
در این عنوان، در قسمت «علت عدم موفقیت»، توهین به یک گروه خاص شده است.

نکته (2): در عنوان پژوهش، اسمی از افراد نمی‌بریم.

اطلاعات تکمیلی (1): اطلاعاتی که باعث شناخته شدن مشارکت‌کنندگان پژوهش می‌شود؛ ولی به آن‌ها نیازی نداریم را نباید از افراد بخواهیم. اگر این اطلاعات را از افراد بخواهیم و به واسطه این اطلاعات، آن‌ها شناخته شوند، در این صورت، ممکن است که مشارکت‌کنندگان پژوهش، به سؤالات ما به صورت صادقانه جواب ندهند. بهتر است که در صورت نیاز، درخواست این اطلاعات، در آخر پرسشنامه آورده شده باشد.

اطلاعات تکمیلی (2): بعضی از سؤالات را در بعضی از فرهنگ‌ها را نمی‌توانیم از مشارکت‌کنندگان یک پژوهش بپرسیم.

مثال (2): به جای سؤال، «در ماه چقدر درآمد دارید؟» می‌توانید این سؤال را داشته باشید «در ماه چقدر هزینه می‌کنید؟»
برای نتیجه‌گیری دقیق‌تر، این سؤال را به صورت چندگزینه‌ای مطرح کنید:
میزان مخارج ماهیانه شما چقدر است؟
الف) کمتر از 3 میلیون تومان

ب) بین سه تا شش میلیون تومان
ج) حدود 10 میلیون تومان                 

د) بیش از 10 میلیون تومان

مثال (3):بعضی از افراد در انتخابات شرکت می‌کنند؛ بعضی‌ها هم شرکت نمی‌کنند. شما در انتخابات شرکت می‌کنید یا خیر؟
نکته (3): عبارت «تأثیر بر»، در بیان موضوع پژوهش درست است و «تأثیر در» اشتباه است.
عنوان اشتباه: بررسی تأثیر طرحواره‌های هیجانی در رابطه بین پیوند والدینی و صمیمیت زناشویی
عنوان درست: بررسی تأثیر طرحواره‌های هیجانی بر رابطه بین پیوند والدینی و صمیمیت زناشویی
عنوان، باید دارای اهمیت باشد.
عنوان باید آزمون‌پذیر باشد، مورد علاقه پژوهشگر باشد و توانایی انجام آن را چه از نظر علمی و چه از نظر اقتصادی، داشته باشد.
جهت انتخاب موضوع پژوهش، باید با علاقه و رشته تحصیلی پژوهشگر سازگار باشد؛ اما موضوعات بین‌رشته‌ای را می‌توانیم به عنوان موضوعات پژوهشی انتخاب کنیم؛ اما در هر صورت، باید یکی از رشته‌ها، رشته تحصیلی پژوهشگر باشد.
جهت انتخاب موضوع پژوهشی، می‌توانیم به پژوهش‌های گذشته مراجعه داشته باشیم. در این پژوهش‌ها، پیشنهادهایی برای پژوهشگران بعدی ارائه شده است. گاهی تضادهای اجتماعی یا خلاءهای اطلاعاتی، اقتضاء می‌کند یک موضوع، مورد پژوهش قرار گیرد. تضاد موجود بین پژوهشگران هم می‌تواند یک انتخاب دیگر برای موضوع پژوهشی باشد. مراجعه به مؤسسات پژوهشی، راه دیگری برای انتخاب موضوع است. استفاده از مجلات خارجی جهت انتخاب موضوع، راه‌حل دیگری است.

(2) مقدمه (Introduction)
بخش مقدمه، شَمای کلی یا چکیده‌ای از کل طرح پژوهش شما است. پژوهشگر از این طریق می‌خواهد خواننده را با مبانی و کلیات موضوع پژوهش مورد نظر خود، آشنا کند. به عبارت دیگر، مقدمه به تاریخچه کلی پژوهش اشاره می‌کند؛ به طوریکه هر شخصی با خواندن مقدمه بتواند درک کند که پژوهشگر قصد انجام چه نوع پژوهشی را دارد. بنابراین، پژوهشگر بهتر است قسمت مقدمه را در پایان پژوهش نیز اصلاح کند.
ما زمانی قسمت مقدمه را می‌نویسیم که هنوز کار اجرایی پژوهش خود را شروع نکرده‌ایم. قسمت «مقدمه» در یک پروپوزال، باید دارای مشخصات زیر باشد:
مشخصه (1): از کلیات شروع می‌شود و به جزئیات ختم می‌شود؛ به این معنا که برای موضوعی که می‌خواهیم بیان کنیم، باید بستری را ایجاد کنیم.
مشخصه (2): سیر تاریخ موضوع را در قسمت مقدمه و به صورت اختصار می‌آوریم؛ به این صورت که، اولین بار که این موضوع مطرح شده است، چه زمانی بوده است؟
مشخصه (3): جنبه انشایی نداشته باشد. مطالب قسمت مقدمه باید مستند باشد.
مشخصه (4): بین پاراگراف‌های قسمت مقدمه، باید پیوند منطقی وجود داشته باشد.
مشخصه (5): انتهای قسمت مقدمه، باید نتیجه‌گیری داشته باشد؛ به این صورت که آخرین پاراگراف قسمت مقدمه، باید به فلم خود پژوهشگر نوشته شود و به جایی استناد داده نشود.

نکته: یک مقدمه خوب، می‌تواند بین 2 الی 3 صفحه باشد؛ البته این مقدار، به جدید یا قدیمی بودن موضوع پژوهش ما نیز بستگی دارد.

اطلاعات تکمیلی: در کل، برای نگارش قسمت مقدمه، شما آزاد هستید که چه مطالبی بنویسید؛ ولی توجه کنید که مطالب شما باید زمینه‌ساز بحث اصلی باشد. می‌توانید از وضعیت دنیا و کشور خودمان در خصوص متغیرهای پژوهشی مورد نظرتان صحبت کنید؛ می‌توانید از تئوری‌ها و نظریه‌ها مدد بگیرید؛ می‌توانید از سوانح و اتفاقات استفاده کنید و ....؛ اما هرچه می‌نویسید، حتماً باید منبع موثق داشته باشد و ارجاع‌دهی به آن ضروری است. در ضمن، تمامی مطالب شما باید در ارتباط با موضوع اصلی پژوهش باشد.

این جلسه را به صورت PDF و مرتب شده در لینک زیر می‌توانید دانلود کنید.

لینک دانلود جلسه اول

نظرتون رو در مورد این جلسه در زیر کامنت کنید،منتظر جلسات بعدی در آینده باشید